Terugblik op een spetterend SODA2019
Donderdagavond 21 november was het zo ver: de uitreiking van alweer de vierde Stuiveling Open Data Award, SODA2019. Uit 21 inzendingen koos de jury drie finalisten: de Nieuwbouwmonitor van de RUG Geodienst, het onderzoek naar Zorgcowboys van Pointer, Reporter Radio en Follow the Money en de Verkaufsbücher van het Nationaal Archief en PDOK. Zij presenteerden tijdens de (UN)Conference: Beyond Media hun open data-project. De LocHal in Tilburg, dat door de verschillende functies een ontmoetingsplek is geworden van zowel jong en oud publiek, bleek een uitermate geschikte locatie om de avond sfeervol in te vullen.
Na een plenaire opening kregen de finalisten van moderator Paul Suijkerbuijk in een aparte zaal elk tien minuten de tijd om hun project te pitchen aan de voltallig aanwezige jury, bestaande uit voorzitter Arno Visser (Algemene Rekenkamer), Marianne Linde (gemeente Tilburg), Marleen Stikker (Waag Society), Michiel Leenaars (Internet Society Nederland), Ramona de Jong (Consumentenbond, winnaar SODA2017) en Wilma Haan (Open State Foundation, winnaar SODA2018).
De Nieuwbouwmonitor
De Geodienst van de RUG kreeg van Paul Suijkerbuijk als eerste het woord. Bij monde van Govert Schoof mochten zij het spits afbijten met hun pitch presentatie over de Nieuwbouwmonitor. Deze nieuwbouwmonitor maakt gebruik van data uit de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) om nauwkeurige informatie over nieuwbouwontwikkelingen te visualiseren. Arno Visser en Marianne Linde legden Govert het vuur aan de schenen, maar met behulp van zijn uit Groningen aanwezige collega’s wist hij de vragen goed te pareren.
Het onderzoek naar 'Zorgcowboys'
Govert werd opgevolgd door Jerry Vermanen, die namens Pointer vertelde hoe zij hun onderzoek naar zorgcowboys tot stand hebben gebracht. Het TV-programma Pointer onderzocht wanpraktijken in de zorg en maakte met behulp van open data van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (tot nu toe) twee afleveringen op het onderwerp. Samen met Reporter Radio en Follow the Money hebben zij de data context geboden met hun journalistieke inspanningen, wat de afleveringen diepgaand maakte. Ook hier luisterde de jury aandachtig mee, gevolgd door enkele kritische vragen over bijvoorbeeld de onderzoeksmethodiek.
Verkaufsbücher
Tot slot mochten namens het Nationaal Archief Tim de Haan en Babette van Alphen vertellen hoe zij in samenwerking met PDOK de uit de Tweede Wereldoorlog overgebleven Verkaufsbücher hebben gekoppeld aan gegevens van het BAG. In een dynamische presentatie vertelden zij over de totstandkoming van hun project. De Verkaufsbücher lagen al jaren gescand in het archief, zonder een duidelijke functie. Tijdens een hackathon van drie dagen is na een ingeving van één van de deelnemers dit product ontstaan, waarvan de jury erg onder de indruk bleek.
Intermezzo
Na de presentaties gingen de juryleden in overleg, waarna Arno Visser in de grote zaal het woord nam om alle deelnemers van het Beyond Media evenement te vertellen over de democratische belangen van het gebruik van open data. Dat open datagebruik mogelijkheden kent, maar ook gevaren, werd door Marleen Stikker vervolgens aan de kaak gesteld.
De uitreiking
Tot slot nam de winnaar van SODA2018, Wilma Haan, het woord. Dankzij de overwinning van PoliFLW vorig jaar mocht zij, naast meebeslissen als jurylid, de winnaar van SODA2019 aankondigen. Allereerst riep zij alle finalisten op het podium op te komen, waarna zij stuk voor stuk werden behandeld.
De jury roemde de maatschappelijke relevantie van de nieuwbouwmonitor. Ook de manier waarop de data verwerkt, bewerkt en gepresenteerd wordt zorgt ervoor dat het een interessante applicatie is voor beleid, aldus de jury.
Het onderzoek naar Zorgcowboys is, zo vond de jury, een mooie combinatie tussen open data, eigen data, onderzoek en visualisatie dat heeft geleid tot innovatieve journalistiek. Hiermee hebben zij data echt weten te vertalen naar informatie. Informatie die daarbij veel maatschappelijk debat teweeg heeft gebracht.
Met bewondering heeft de jury tot slot naar de presentatie van de Verkaufsbücher gekeken, dat zij volgens Wilma zagen als een poëtisch project. Een eerbetoon dat de gebruiker de geschiedenis vanuit een voorheen vergeten oogpunt laat bekijken. Het streven naar rechtmatigheid door de inzenders heeft ze dan ook een bijzondere vermelding opgeleverd.
Er kan er maar één de winnaar zijn, en na enig tromgeroffel kondigde Wilma de winnaar aan: het onderzoek naar Zorgcowboys. De transparantie waarmee het onderzoek werd gepresenteerd en wat ruimte bood voor discussie en verdere interpretatie van de gegevens waren doorslaggevend. De inzending inspireert en sluit aan bij de kern van SODA: de inzet van open data voor innovatie, voor nieuwe perspectieven en maatschappelijke impact.
